|
|
|
|
AVUKAT
|
|
|
PAZARBAŞI HUKUK BÜROSU
|
|
|
||
TÜRKİYE'NİN TİCARİ HAKLARININ KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK (*)
.......................................................................
(*) - Bu yönetmelik dayanağı 30.04.1995-95/6817 s. Kararnamedir.
.......................................................................
R.G.Tar.: 01.06.1995
R.G.Sayı: 22300
BÖLUM I
AMAÇ, KAPSAN VE TANIMLAR
AMAÇ VE KAPSAM
MADDE 1 - Bu Yönetmelik, 30.04.1995 tarih ve 95/6817 sayılı Karar
uyarınca, uluslararası yükümlülük ve prosedürlere uygun olması şartıyla,
hukuka aykırı ticari uygulamalara, bu uygulamalardan doğan zararları
gidermeye yönelik olarak karşılık vermek veya diğer ülkelerin ticari
uygulamaları açısından Türkiye'nin haklarının tam kullanılmasını sağlamak
amacıyla izlenecek ticari politika porsedürleri çerçevesinde alınabilecek
ticari önlemleri, bu kapsamda Dış Ticaret Müsteşarlığı İthalat Genel
Müdürlüğünce yürütülecek işlemleri ve Türkiye'nin Ticari Haklarını
Değerlendirme Kurulu'nun çalışma usul ve esaslarını kapsar.
Bu Yönetmelik, ticaret politikası alanındaki uluslararası
uyuşmazlıkların çözümü prosedürlerinin başlatılması, yürütülmesi ve
sonuçlandırılmasına yönelik olarak uygulanacaktır.
TANIMLAR
MADDE 2 - Bu Yönetmelikte geçen deyimlerden;
a) Hukuka Aykırı Ticari Uygulamalar: Diğer ülkelerin uluslararası
hukuka veya genel kabul görmüş kurallara aykırı uluslararası ticari
uygulamalarını,
b) Uluslararası Hukuk: Türkiye'nin taraf olduğu ikili veya çok taraflı
ticaret anlaşmaları kurallarını,
c) Türkiye'nin Hakları: Türkiye'nin uluslararası hukuk ve genel kabul
görmüş kurullar uyarınca sahip olduğu uluslararası ticari hakları,
d) Zarar: Türk Sanayinde meydana gelen veya Türk Sanayini tehdit eden
maddi zararı,
e) Bakanlık: Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakanlığı,
f) Müsteşarlık: Dış Ticaret Müsteşarlığını,
g) Genel Müdürlük: Dış Ticaret Müsteaşarlığı İthalat Genel Müdürlüğünü,
h) Kurul: Türkiye'nin Ticari Haklarını Değerlendirme Kurulunu,
ifade eder.
TURK SANAYİ KAVRAMI
MADDE 3 - Türk Sanayi, hukuka aykırı ticari uygulamaya konu olan ürünün
aynısının veya benzeri ürünleri ya da o ürünle doğrudan rekabet eden
ürünleri üretenlerin tümünü veya bu üreticilerden toplam üretimleri söz
konusu ürünlerin Türkiye'deki toplam üretiminin önemli bir kısmını
oluşturan üreticileri ya da hukuka aykırı ticari uygulamaya konu olan ürünü
tüketen veya işleyenlerin tümünü ifade eder.
Ancak, üreticilerin hukuka aykırı ticari uygulamaya konu olduğu iddia
edilen ürünlerin ithalatçı ya da ihracatçıları ile ilişkili bulunmaları
veya bu ürünlerin ithalatçısı olmaları durumunda Türk Sanayi, üreticilerin
geri kalan bölümünü belirtebilir.
BÖLUM II
ŞİKAYET VE ÖN İNCELEME
USUL VE ESASLAR
ŞİKAYET
MADDE 4 - Hukuka aykırı ticari uygulamalar nedeniyle zarar gördüğüne
inanan gerçek veya tüzel kişiler ya da tüzel kişiliği haiz olmayan
kuruluşlar ilgili sanayi adına Müsteşarlığa (Genel Müdürlük) yazılı olarak
şikayette bulunabilirler.
Türk Sanayinin şikayet hakkı hukuka aykırı ticari uygulamalarla
sınırlıdır.
Diğer ülkelerin ticari uygulamaları açısından Türkiye'nin haklarının
tam kullanılmasını sağlamak amacıyla ticari politika prosedürlerinin
belirlenmesine ilişkin ön incelemeye re'sen başlanır.
Şikayetin ilgili sanayiye yönelik hukuka aykırı ticari uygulamalar ve
bu uygulamalardan doğan zararlara ilişkin yeterli delilleri kapsaması
gereklidir. Zararın kanıtlanması 13. maddede gösterilen esaslar
çerçevesinde yapılır.
Şikayetin inceleme yapılmasını gerektirecek yeterli delilleri
kapsamadığı sonucuna varıldığı takdirde, durum şikayetçiye yazılı olarak
bildirilir.
Şikayet geri çekilebilir. Şikayetin geri çekilmesinin yanısıra ülke
çıkarının da mevcut olmadığının görülmesi halinde Genel Müdürlükçe
yürütülen işlemlere Kurul tarafından son verilir.
ÖN İNCELEME
MADDE 5 - Şikayet üzerine veya re'sen bir inceleme yapılması için
yeterli delilin mevcut olduğunun görülmesi halinde, 45 (kırkbeş) gün
içerisinde ön inceleme tamamlanarak inceleme başlatılıp başlatılmayacağı
hususundaki Genel Müdürlük önerisi Kurula sunulur. Bu süre gerektiğinde
Kurul tarafından 60 (altmış) güne kadar uzatılabilir.
BÖLUM III
İNCELEME USUL VE ESASLARI
İNCELEMENİN BAŞLATILMASI
MADDE 6 - Kurul, Genel Müdürlükçe sunulacak ön inceleme sonuçları ile
incelemenin başlatılıp başlatılmayacağı hususundaki öneri üzerine yapacağı
değerlendirme sonucunda, inceleme başlatılmasını gerekli görmezse işlemlere
son verilir ve keyfiyet ilgililere yazılı olarak bildirilir.
İnceleme başlatılması için yeterli delilin yanısıra ülke çıkarının da
bulunması gerekir.
Kurul, inceleme başlatılmasına karar verirse, bu karar Müsteşarlıkça
Resmi Gazete'de yayımlanır; bu tebliğde inceleme konusu ürün ve ülkelerle
elde edilen bilgilerin bir özeti duyurulur ve incelemede kullanılmak üzere
ilgili tarafların konuya ilişkin bilgi ve belgeler ile görüşlerini ve
dinlenmeye ilişkin talepleri olması halinde bu hususu, öngörülen süre
içerisinde yazılı alarak Müsteşarlığa (Genel Müdürlük) iletmeleri istenir.
Keyfiyet ilgili ülke veya ülkeler temsilciliklerine resmi olarak
duyurulur ve bu çerçevede görüşmelerde bulunulabilir.
BİLGİLERİN TAMAMLANMASI VE DOĞRULANMASI
MADDE 7 - Genel Müdürlük, gerektiğinde eksik olan bilgilerin
tamamlanması veya mevcut bilgilerin doğruluğunun saptanması amacıyla ilgili
gerçek ve tüzel kişiler ile tüzel kişiliği haiz olmayan kuruluşlar nezdinde
araştırma yapabilir.
Gerekli hallerde inceleme diğer ülkeler nezdinde yürütülebilir. Ancak,
ilgili hükümetlere bu konuda yapılan resmi başvuruyu takiben makul bir süre
içerisinde söz konusu başvuruya ilşikin herhangi bir itirazın bildirilmemiş
olması gerekir.
TARAFLARIN BİLGİ İSTEME VE İNCELEME HAKKI
MADDE 8 - Şikayetçiler, ilgili ithalatçı ve ihracatçılar ile ilgili
belli başlı ithalatçı ve ihracatçı konumunda bulunan ülke veya ülkelerin
temsilcileri, inceleme çerçevesinde elde edilen başlıca bilgileri talep
edebilirler.
Yukarıdaki paragrafta belirtilen ilgililere, madde 12'de yer alan
esaslar dahilinde gizli olmaması kaydıyla, Genel Müdürlükte bu konuda
mevcut bilgi ve belgeleri inceleme imkanı tanınabilir. Başvurular,
istenilen bilgiyi gösterir şekilde yazılı olarak Müsteşarlığa (Genel
Müdürlük) yapılır.
TARAFLARIN DİNLENMESİ
MADDE 9 - Genel Müdürlük inceleme sonucundan doğrudan etkileneceğini
belirten tarafları, incelemeye ilişkin Resmi Gazete'de yayımlanan tebliğde
öngörülen süre içerisinde yazılı olarak başvurmaları kaydıyla dinleyebilir.
TOPLANTI DUZENLENMESİ
MADDE 10 - Genel Müdürlük, talep edilmesi halinde, tarafların karşıt
görüşlerinin ortaya konması amacıyla toplantı düzenleyebilir. Bu çerçevede,
tarafların bu konudaki istemi ve gerekli gizliliğin korunması hususu
dikkate alınır. Ancak, tarafların bu tür bir toplantıya katılma
yükümlülükleri bulunmayıp, bu durum toplantıya katılmayanların bu
Yönetmelik kapsamındaki haklarında herhangi bir kayba neden olmaz.
İNCELEME SURESİ
MADDE 11 - Genel Müdürlük, inceleme başlatıldığına dair tebliğin Resmi
Gazete'de yayımlanmasından itibaren 5 (beş) ay içerisinde incelemeye
ilişkin raporunu Kurula sunar. Olayın özelliklerinin gerektirmesi halinde
bu süre Kurul tarafından 7 (yedi) aya kadar uzatılabilir.
GİZLİLİK
MADDE 12 - a) Bu Yönetmelik kapsamında alınan bilgiler, sadece edinilme
amacına yönelik olarak kullanılır.
b) Gizli kaydıyla verilen bilgiler, bunları verenlerin yazılı izni
olmadan açıklanmaz. İlgili taraflarca bilgilerin gizli tutulmasına ilişkin
taleplerde, gizlilik isteğinin nedenlerinin açıklanması ve bilginin gizli
nitelikte olmayan bir özetinin verilmesi veya özetinin verilmediği durumda,
bunun gerekçelerinin belirtildiği bir belgenin ibraz edilmesi gerekir.
c) Gizlilik isteminin haklı görülmemesi ve bilgiyi veren tarafın söz
konusu bilginin kamuya açıklanmasını istememesi halinde bu bilgi dikkate
alınmayabilir.
d) İnceleme kapsamında edinilen genel bilgilerin yetkililer tarafından
açıklanması ve özellikle bu Yönetmeliğe istinaden alınan kararların
gerçeklerinde yer alması, bu madde kapsamında gizli olarak mütalaa edilmez.
Ancak, bu açıklamalarda tarafların ticari sırlarına ilişkin çıkarları
göz önünde bulundurulur.
BÖLUM IV
ZARAR VE ZARAR TEHDİDİNİN TESBİTİ
ZARAR TESBİTİ
MADDE 13 - Zararın tesbitinde özellikle aşağıdaki faktörler göz önüne
alınır:
a) Türkiye'nin ilgili pazara ilişkin ithalat ve ihracatının hacminde,
mutlak değerlerle veya söz konusu pazardaki üretime ya da tüketime göre
nisbi, önemli bir artış ya da azalış,
b) Türkiye ve Türkiye dışındaki pazarlarda, Türk üreticilerinin
fiyatlarında önemli bir düşüşün meydana gelip gelmediğini belirlemek için
Türk üreticilerinin rakiplerinin uyguladıkları fiyatlar,
c) - Uretim - Karlar
- Kapasite kullanımı - Sermayenin geri dönüşü
- Stoklar - Yatırım
- Satışlar - İstihdam
- Pazar payı
- Fiyatlar (Fiyatların bastırılması veya normalde gerçekleşmesi
gereken fiyat artışlarının önlenmesi)
gibi ekonomik faktörlerdeki değişimin Türk Sanayi üzerindeki etkisi.
ZARAR TEHDİDİ
MADDE 14 - Zarar tehdidinin fiili bir zarara dönüşüp dönüşmeyeceğinin
belirlenmesinde;
a) Türk ürünlerinin rekabet içinde bulunduğu pazara diğer ülkelerden
yapılan ihracatın artış hızı,
b) Menşe veya İhracatçı ülkedeki mevcut veya yakın bir gelecekte
gerçekleştirilebilecek ihracat kapasitesi ve bu kapasiteden kaynaklanacak
ihracatın Türk ürünlerinin rekabet içinde bulunduğu pazara yapılma
ihtimali, gibi hususlar dikkate alınır.
DİĞER FAKTÖRLER
MADDE 15 - Münferiden veya müştereken Türk Sanayini olumsuz etkileyen
diğer faktörlerin neden olduğu zarar, bu Yönetmelik kapsamındaki
uygulamalara ilişkin zarar olarak değerlendirilmez.
BÖLUM V
İNCELEMEYE SON VERİLMESİ, DİĞER ULKELERİN
ÖNLEMLERİNİN İZLENMESİ, TİCARİ ÖNLEMLER ALINMASI
İNCELEMEYE SON VERİLMESİ
MADDE 16 - Yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda;
a) Ulke çıkarlarının herhangi bir önlem alınmasını gerektirmediği
anlaşıldığı takdirde veya,
b) Diğer ülke veya ülkelerin tatmin edici görülen önlemler aldıklarının
belirlenmesi durumunda,
incelemeye Kurul tarafından son verilir ve bu konudaki karar gerekçesi
ile birlikte Müsteşarlıkça Resmi Gazete'de yayımlanır.
UZLAŞMA
MADDE 17 - İncelemenin her safhasında ve ticari önlemlere başvurulmadan
önce, diğer ülkelerden gelebilecek uzlaşma teklifleri Genel Müdürlük
tarafından Kurula iletilir. Kurulun bu konudaki kararı Müsteşarlıkça Resmi
Gazete'de yayımlanır.
DİĞER ULKELERİN ALDIKLARI ÖNLEMLERİN İZLENMESİ
MADDE 18 - Genel Müdürlük, hukuka aykırı ticari uygulamalarda bulunan
ülke veya ülkelerin söz konusu uygulamaların kaldırılmasına ilişkin
aldıkları önlemleri izler ve bu meyanda gerekli gördüğü bilgileri talep
edebilir.
Diğer ülke veya ülkelerin aldıkları önlemlerin kaldırılması, askıya
alınması, gerektiği gibi uygulanmaması veya bu durumları gösterir haklı
nedenlerin bulunması ya da yukarıdaki fıkra uyarınca istenilen bilginin
verilmemesi hallerinde; Genel Müdürlük inceleme sonuçlarına ve mevcut yeni
gelişmelere göre gerekli gördüğü takdirde konuyu 19. maddeye uygun olarak
gerekli görülen önleminin alınması önerisiyle birlikte Kurula intikal
ettirir.
Kurul, bu hususta yapacağı değerlendirme neticesi, 19. maddenin (b)
fıkrasının ikinci bendinde yer alan önlemlere başvurulmasını gerkli görürse
bu hususu karara bağlar ve söz konusu karar gerekçesi ile birlikte
Müsteşarlıkça Resmi Gazede'de yayımlanır. Kurul, mezk–r maddenin (b)
fıkrasının birinci bendinde belirtilen önlemlerin uygulanmasını uygun
görürse, bu konuda gerekli Bakanlar Kurulu Kararı istihsali için öneride
bulunur.
ALINABİLECEK TİCARİ ÖNLEMLER
MADDE 19 - a) İnceleme başlatılması kararını müteakip Türkiye'nin
yükümlülüklerinin öncelikle uluslararası danışma ve uyuşmazlıkların çözümü
prosedürünü izlemesini gerektirdiği hallerde, söz konusu prosedüre
başvurulur. Takip edilen uluslararası prosedür tamamlandıktan sonra, bu
prosedür sonuçları dikkate alınarak ve bunun dışında kalan durumlarda Genel
Müdürlükçe yürütülecek inceleme neticesi yapılacak değerlendirme sonucunda;
- Hukuka aykırı ticari uygulamalara bu uygulamalardan doğan zararları
gidermeye yönelik olarak karşılık vermek veya,
- Diğer ülkelerin ticari uygulamaları açısından Türkiye'nin haklarının
tam kullanılmasını sağlamak,
amacıyla, ülke çıkarları açısından gerekli görülmesi halinde bu
maddenin (b) fıkrasında belirtilen önlemler alınır.
b) Mevcut uluslararası yükümlülük ve prosedürlere aykırı olmayan her
türlü ticari önlem alınabilir. Bu kapsamda;
- Ticari müzakereler çerçevesinde verilen tavizlerin askıya alınması
veya geri çekilmesi,
- İlgili ülke veya ülkelere yönelik olarak miktar kısıtlamalarının,
ithalat veya ihracat koşullarını değiştiren ya da ticareti etkileyen diğer
önlemlerin alınması,
kararlaştırılabilir.
c) İşbu maddenin (b) fıkrasının ikinci bendinde yer alan önlemlere
ilişkin tebliğler veya birinci bendinde belirtilen önlemlere ait Bakanlar
Kurulu Kararları, söz konusu önlemlerin uygulanma usul ve esasları ile
yürürlük sürelerini de kapsar şekilde gerekçeleriyle birlikte Resmi
Gazete'de yayımlanır. Bu konudaki tebliğ veya kararlar ilgli taraflara
yapılan bir bildirim olarak kabul edilir. Bunun yanısıra, keyfiyet ilgili
ülke veya ülkeler temsilciliklerine resmi olarak duyurulur.
BÖLUM VI
İTHALAT GENEL MUDURLUĞUNCE YURUTULECEK İŞLEMLER
GENEL MUDURLUK TARAFINDAN YURUTULECEK İŞLEMLER
MADDE 20 - Genel Müdürlük tarafından yürütülecek işlemler şunlardır:
a) Şikayete ilişkin verilen veya re'sen edinilen bilgi ve belgeler
üzerine ön incelemeyi yapmak,
b) Ön inceleme neticesi inceleme başlatılmasına gerek olup olmadığı
hususunda Kurula öneride bulunmak,
c) Kurul tarafından inceleme başlatılmasına karar verildiği takdirde;
bu Yönetmeliğin 19. maddesinin (a) fıkrası çerçevesinde Türkiye'nin
öncelikle uluslararası danışma ve uyuşmazlıkların çözümü prosedürüne
başvurması gereken hallerde, bu prosedürü başlatmak ve izlemek, diğer
hallerde incelemeyi yürütmek, yürütülen prosedür ve yapılan inceleme
sonuçları ile birlikte önlem alınmasını gerektiren hallerde uygulanabilecek
önlemlerle ilgili teklifi Kurula sunmak,
d) Diğer ülkelerden gelebilecek veya uluslararası görüşmeler neticesi
olabilecek uzlaşma önerilerini Kurula götürmek,
e) İnceleme kapsamında yer alan ülke veya ülkelerin inceleme konusuna
ilişkin alacakları önlemlerin uygulanmasını izlemek,
f) Kurulca gerekli görülebilecek diğer işlemleri yürütmek.
BÖLUM VII
TURKİYE'NİN TİCARİ HAKLARINI
DEĞERLENDİRME KURULU
KURULUN ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI
MADDE 21 - Kurul toplantıları Kurul Başkanının daveti üzerine yapılır.
Genel Müdürlük, Kurul toplantısından önce toplantı gündemini
oluşturacak hususlarla ilgili özet bilgileri hazırlayarak Kurul üyelerine
gönderir.
Kurulun toplanması için salt çoğunluk esas alınır. İlk toplantıda
çoğunluğun sağlanamaması halinde bir sonraki toplantı müteakip gün yapılır.
Bu toplantıda çoğunluk aranmaz.
Kurul kararları, toplantıya katılanların oy çokluğu ile alınır. Oylarda
eşitlik olması halinde, Kurul Başkanının vermiş olduğu oy, kararı belirler.
Kurul üyeleri dışında danışma amacıyla toplantıya çağrılanların oy
hakkı yoktur.
İncelemenin tarafları ile Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu'nun 245.
maddesinde belirtilen tür ilişki içinde bulundukları belirlenen Kurul
üyeleri toplantılarına katılamazlar.
Kurul üyesi meslek kuruluşu temsilcilerinin, inceleme konusu aynı,
benzer veya rakip malın üreticisi, işleyicisi, tüketicisi, ihracatçısı veya
ithalatçısı olduğunun veya bu malların herhangi bir şekilde ticaretiyle
iştigal ettiğinin belirlenmesi halinde yukarıdaki fıkra hükmü uygulanır.
BÖLUM VIII
SON HUKUMLER
UYGULAMA ALANI
MADDE 22 - Buy Yönetmelik, İthalatta Haksız Rekabetin Önlenmesi,
İthalatta Gözetim ve Korunma Önlemleri ile Kota İdaresi ve Tarife
Kontenjanı, Belirli Tekstil Urünleri İthalatında Gözetim ve Korunma
Önlemleri ve İkili Anlaşmalar, Protokoller veya Diğer Düzenlemeler Kapsamı
Dışında Belirli Urünler Menşeli Tekstil Urünleri İthalatında Gözetim ve
Korunma Önlemlerine ilişkin mevzuatın kapsamında yer alan olaylara
uygulanmaz.
Bu Yönetmelik, İthalat Yönetmeliği ile İhracat Yönetmeliğinin bu
Yönetmeliğe aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasını engellemez.
TEBLİĞ
MADDE 23 - Bu Yönetmelikte belirtilen hususların uygulanmasına ilişkin
tebliğ çıkarmaya Müsteşarlık yetkilidir.
YURURLUK
MADDE 24 - Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
YURUTME
MADDE 25 - Bu Yönetmeliği Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu
Bakan yürütür.
|
|
AVUKAT
|
|
|
|
PAZARBAŞI HUKUK BÜROSU
|
|
|
|
||